Oe-e-le / Uélé eindelijk verklaard
Auteur: Frits van der Mark
Op de Rumor-cd ‘Uit alle windstreken I’ (2005) staat het Congolese lied ‘Oe-e-le’ . Al vele jaren daarvoor was het vaak een succesnummer bij optredens. In het cd-boekje staat wat mij toen bekend was over de liedtekst. Deze kennis werd letterlijk opgedaan aan de bar van Sociëteit de Burcht waar op een repetitieavond een grote donkere in Kongo geboren man uitlegde dat ‘Oe-e-le’ een Afrikaanse klank is, moliba een naam en makasi ‘sterk’ betekent. Inmiddels heeft Internet en Google steeds meer te bieden en blijkt dat onze Congolese vriend alleen het laatste woord correct heeft weten te vertalen. Tijd dus, voor de juiste verklaring van een tekst die we al haast 10 jaar, in vrijwel volledige onwetendheid, zingen.
Oe-e-le / Uélé
Soort: pagaailiedje
Traditioneel: ja
Schrijver/componist: onbekend
Voorzang/samenzang: voor/samenzang
Omschrijving tekst
De tekst in het Rumor di Mare liedboek is een fonetische weergave van een versie afkomstig van de 1ste cd, ‘Chez Gaud’, van ‘Les Souillés de Fond de Cale’ uit Bretagne. De omschrijving van het lied in het cd boekje luidt: OUELE OUELE (Traditionel Congolais), Chanson à Pagayer.
Een meer uitgebreide versie (met een vertaling naar het Frans) vond ik op Internet, een aantal YouTube vertolkingen zijn hier vrijwel gelijk aan.
Uélé
Uélé Moliba Makasi De stroom is erg sterk
Uélé Uélé Moliba Makasi (bis)
Luka Luka Roei, roei
Mboka Na Yé (bis) Zijn land
Mboka Mboka Kasaï Kasaï is zijn land
Eeo Ee Eeo Benguela aya (bis) Eeo ee Eeo, wie komt er naar Benguela
Oya Oya Kom, kom
Yakara a de moedige
Oya Oya Kom, kom
Konguidja de goedgevige
Oya Oya kom, kom
Achtergrond & verklaring
Onderstaande link geeft naast de tekst van hierboven ook een karaoke versie van het lied: http://marie.laurencin.over-blog.com/article-23052388.html
Uélé blijkt zelfs een Wikipediastukje te hebben. Hierin lezen we dat de tekst van het lied in de lingala taal is en dat het ook wel als wiegeliedje wordt gezongen (waarschijnlijk zonder trommels…). Het lingala wordt vandaag de dag gesproken in en rond Kinshasa, de hoofdstad van de Democratische Republiek Kongo en in alle stedelijke centra van centraal-westelijke en noordwestelijke delen van het land.
Blijft de vraag nog: wat is de betekenis van Oe-e-le / Uélé of Uele? Na wat doorzoeken wordt het dan toch duidelijk: Uele is de naam van een rivier in het uiterste noordoosten van de Democratische Republiek Kongo. Het is een zijrivier van de Ubangi rivier die op zijn beurt weer uitkomt in de Kongo rivier. Het is niet zomaar een stroompje , maar in grootte de vijfde rivier van Afrika.
Tot slot nog een andere vindplaats van Uélé, namelijk het stripboek Kuifje in Afrika uit 1931 van de Belg Hergé. Het is het tweede Kuifjeboek, dat oorspronkelijk Kuifje in Congo als titel had, en speelt zich af in de voormalige kolonie Belgisch Kongo. Een van de plaatjes laat een aantal pagaaiende negers in een boomstamkano zien, “Uélé Moliba Makas” staat er samen met een notenschrift in een tekstballonnetje boven. Een zendeling, Kuifje en zijn hondje Bobby zitten achterin. In 1946 werd het album voor het eerst in kleur uitgegeven. Het plaatje is dan behoorlijk veranderd: de notenbalk is verdwenen, het aantal peddelaars is van zes naar vier teruggebracht en voorin slaat nu iemand op een djembé.
O, ja en als we de karaoke versie van Uélé met z’n allen thuis een paar keer oefenen, gaat het op de repetitie als vanzelf.